Bảo vệ quyền con người bằng án lệ

Abstract

Quyền con người là giá trị vốn có cao quý nhất của con người. Tất cả mọi người sinh ra đều có quyền con người, tuy nhiên, các giá trị bình đẳng, tự do và bác ái của mỗi người luôn tiềm ẩn bị hạn chế, tước đoạt bởi những người khác. Chính vì vậy, xã hội luôn coi trọng việc bảo vệ quyền con người. Trong xã hội văn minh, pháp luật là một trong những công cụ bảo vệ quyền con người phổ biến nhất và đã chứng tỏ được hiệu quả vượt trội so với các công cụ, phương tiện khác. Pháp luật có nhiều hình thức tồn tại, như: văn bản pháp luật, án lệ, tập quán pháp. Trong các loại pháp luật, án lệ đã chứng tỏ được hiệu quả bảo vệ quyền con người nên được sử dụng phổ biến và ngày càng được coi trọng trong hầu hết các hệ thống pháp luật trên thế giới. Tính hiệu quả trong việc bảo vệ quyền con người của án lệ được thể hiện rõ qua phương thức bảo vệ quyền đặc thù của nó, như: Nguyên tắc stare decisis (to stand by things decided) – một nguyên tắc của án lệ, theo đó, các tòa án phải tuân theo các quyết định của tòa án có thẩm quyền trước đó đã giải quyết nếu vấn đề tranh tụng giống nhau. Đồng thời, án lệ còn chứng tỏ được những ưu thế của mình so với các loại luật khác, như: nó được tạo ra bởi tiến trình xét xử, có tính cá biệt hoá nên hạn chế nguy cơ quyền của cá nhân bị số đông lấn át.