Nghiên cứu lý luận về mối quan hệ giữa lựa chọn luật áp dụng và thẩm quyền xét xử của Tòa án

Abstract

Dưới góc độ khoa học pháp lý, đối tượng điều chỉnh của tư pháp quốc tế là những quan hệ dân sự có yếu tố nước ngoài. Theo đó, quan hệ dân sự có yếu tố nước ngoài tồn tại như một điều tất yếu và là nguyên nhân phát sinh hiện tượng “xung đột pháp luật” (hai hay nhiều hệ thống pháp luật khác nhau có khả năng được áp dụng trong cùng một vụ việc), cũng như dẫn đến việc xung đột thẩm quyền (vụ việc có liên quan đến hai hay nhiều quốc gia, nên Tòa án của mỗi quốc gia đều có thể có thẩm quyền giải quyết vụ việc đó). Trước hiện tượng xung đột pháp luật và xung đột thẩm quyền, tư pháp quốc tế mang trong mình sứ mệnh thiết lập các quy định, nhằm xác định hệ thống pháp luật để điều chỉnh các quan hệ dân sự có yếu tố nước ngoài, cũng như xác định thẩm quyền của Tòa án của quốc gia trong việc xét xử các vụ việc có yếu tố nước ngoài. Đối với xung đột pháp luật, việc lựa chọn luật áp dụng giữa các bên trong quan hệ dân sự có yếu tố nước ngoài là một căn cứ quan trọng, nhằm xác định hệ thống pháp luật để điều chỉnh quan hệ có yếu tố nước ngoài đó. Ngoài ra, việc lựa chọn luật áp dụng cũng đóng vai trò quan trọng nhằm xác định thẩm quyền của Tòa án khi xét xử vụ việc liên quan, khi các bên không có thỏa thuận lựa chọn Tòa án, cũng như giúp Tòa án lựa chọn pháp luật, khi xét xử các tranh chấp thương mại và dân sự quốc tế. Trong phạm vi bài viết, tác giả tập trung nghiên cứu các nội dung tổng quát liên quan đến thẩm quyền xét xử của Tòa án, quyền lựa chọn pháp luật của Tòa án khi xét xử các vụ việc dân sự có yếu tô nước ngoài, đồng thời, trình bày những khó khăn đối với thực tiễn xét xử theo pháp luật quốc tế, thực tiễn ở Việt Nam và kinh nghiệm của một số quốc gia điển hình trên thế giới, trong việc xử lý mối quan hệ giữa lựa chọn luật áp dụng và thẩm quyền xét xử của Tòa án.