Quy mô hay đa dạng? Mô hình sinh kế “đa gi năng” trong bối cảnh kinh tế hậu hiện đại

Abstract

Thông qua việc phân tích một mô hình sinh kế với tên gọi “đa gi năng” ở một địa bàn nông thôn miền Bắc Việt Nam, bài viết bàn về tầm quan trọng của đa dạng sinh kế trong bối cảnh kinh tế của thời kỳ hậu hiện đại. Một trong những đặc trưng căn bản của thời kỳ hậu hiện đại, theo David Harvey, là tốc độ thay đổi chóng mặt của môi trường kinh tế trên quy mô toàn cầu, đặc biệt là dưới tác động của những biến chuyển liên tục của nhu cầu, thị hiếu và công nghệ. Hệ quả là các mô hình kinh tế theo kiểu Fordism, nhấn mạnh vào quy mô, ngày càng trở nên khô cứng và khó có thể thích ứng với môi trường kinh tế mới. Ngược lại, các mô hình kinh tế nhấn mạnh vào tính đa dạng lại cho thấy sức chống chịu cũng như khả năng thích nghi linh hoạt trước những biến đổi nhanh chóng. Điều này đặt ra nhiều hàm ý cho quá trình hoạch định chính sách phát triển kinh tế của Việt Nam, đặc biệt là yêu cầu cân bằng giữa việc phát triển các hình thức sản xuất quy mô lớn với việc đảm bảo tính đa dạng, linh hoạt và thích ứng của nền kinh tế trước những đổi thay chóng mặt của thế giới hiện tại.