Những trường hợp loại trừ tính tội phạm của hành vi: Tiếp cận vấn đề dưới góc độ bảo vệ các quyền con người (Kỳ I)

Abstract

Trên cơ sở tiếp cận vấn đề dưới góc độ bảo vệ các quyền con người bằng các phạm trù lý luận luật hình sự, bài viết phân tích những vấn đề lý luận mười trường hợp loại trừ tính tội phạm của hành vi (mà trong đó đã có bảy trường hợp được ghi nhận tại Chương IV Bộ luật Hình sự năm 2015 hiện hành và ba trường hợp chưa được chính thức điều chỉnh trong pháp luật hình sự thực định Việt Nam) đó là: 1) Sự kiện bất ngờ; 2) Gây thiệt hại về mặt pháp lý hình sự trong tình trạng không có năng lực trách nhiệm hình sự; 3) Phòng vệ chính đáng; 4) Tình thế cấp thiết; 5) Gây thiệt hại về mặt pháp lý hình sự trong khi bắt giữ người phạm tội quả tang hoặc đang bị truy nã; 6) Mạo hiểm (rủi ro) có căn cứ về kinh tế hoặc nghê nghiệp; 7) Thi hành chỉ thị, quyết định hoặc mệnh lệnh; 8) Gây thiệt hại về mặt pháp lý hình sự, nhưng chưa đủ tuổi chịu trách nhiệm hình sự; 9) Tính nguy hiểm cho xã hội không đáng kể của hành vi có dấu hiệu tội phạm; và 10) Tình trạng bất khả kháng.