Một số vấn đề trong tiếp cận khoa học về tôn giáo cuối thế kỷ XIX đầu thế kỷ XX

Abstract

Bài viết thông qua việc nghiên cứu lịch sử hình thành và phát triển của lĩnh vực nghiên cứu khoa học về tôn giáo (science of religion) giai đoạn cuối thế kỷ XIX đầu thế kỷ XX, chỉ ra bốn vấn đề nổi bật trong cách tiếp cận nghiên cứu tôn giáo giai đoạn này. Thứ nhất, ngay từ thời kỳ tôn giáo học được hình thành với sự đóng góp quan trọng của Friedrich Max Müller (1823-1900), những hạn chế trong lý thuyết và phương pháp nghiên cứu tôn giáo của Müller đã đặt ra nhu cầu tiếp cận đa ngành trong nghiên cứu tôn giáo. Thứ hai, vấn đề bản chất và nguồn gốc tôn giáo là chủ đề được quan tâm nghiên cứu từ nhiều góc độ khoa học khác nhau, trong đó nổi lên vai trò của các lý thuyết nhân loại học và xã hội học. Thứ ba và thứ tư, do ảnh hưởng của trào lưu tư tưởng khai sáng của Châu Âu, quan điểm và phương pháp luận về tôn giáo giai đoạn này đều thể hiện xu hướng tiến hóa luận và duy khoa học (scientific) rõ rệt. Những vấn đề này cũng có thể được coi là đặc điểm về mặt phương pháp luận nghiên cứu tôn giáo giai đoạn cuối thế kỷ XIX đầu thế kỷ XX.