Thực hành thờ thần Thăng Long tứ trấn ở Hà Nội hiện nay: Từ thế tục hoá đến tái sinh cái thiêng

Abstract

Thăng Long tứ trấn là một hệ thống tin ngưỡng thờ thần đặc trưng của người dân Thăng Long - Hà Nội, bao gồm bốn ngôi đền/đình/quản thiêng trấn giữ bốn hướng của kinh thành Thăng Long xưa (Hà Nội ngày nay). Các ngôi đền này không chỉ là những di tích lịch sử, văn hoá, mà còn là nơi thể hiện tín ngưỡng, tâm linh của người dân Thăng Long - Hà Nội. Bài viết khảo sát, phân tích quá trình thế tục hóa và tái sinh cái thiêng trong các thực hành thờ thần ở bốn ngôi đền này, dựa trên các dữ liệu thu thập được trong thời gian gần đây, nhất là sau đổi mới. Từ đó, chỉ ra các thực hành thờ thần Thăng Long tứ trấn có những biểu hiện đôi lúc là đối lập nhau, vừa mang tính dân gian vừa chịu sự chi phối bởi quyền lực Nhà nước, vừa thúc đẩy các mối quan tâm của người dân, vừa gặp phải sự giới hạn về giới, vừa được duy trì theo thời gian, lại được củng cố và kiểm soát bởi các Ban/Tiểu ban quan quản lý di tích.