Tín ngưỡng tổ nghề giấy của người Việt trong đời sống đương đại

Abstract

Trước đây, ở Hà Nội và Bắc Ninh có nhiều làng nghề làm giấy dó, nhưng đến nay chỉ có làng Đống Cao còn sản xuất giấy dó theo lối thủ công truyền thống. Tuy các làng nghề ở Hà Nội không còn sản xuất giấy dó, nhưng thực hành tín ngưỡng tổ nghề giấy vẫn được cộng đồng duy trì hàng năm tại đình làng. Tín ngưỡng này thể hiện lòng tri ân với tổ nghề, được biểu hiện qua nhiều hình thức thực hành nghi lễ khác nhau, trong đó lễ cúng giỗ tổ nghề được xem là quan trọng nhất, nó khẳng định các giá trị văn hóa truyền thống tôn vinh làng nghề nên được nhân dân các làng nghề lưu truyền và gìn giữ. Bài viết này, tiếp cận dưới góc độ nhân học tôn giáo để phân tích vai trò, ý nghĩa của việc thờ cúng tổ nghề tại các làng làm giấy dó và lý giải hiện tượng tuy không còn sản xuất giấy dó nhưng lễ cúng giỗ tổ nghề mang tính cộng đồng vẫn được duy trì hàng năm. Đây là một hiện tượng khá đặc biệt về tín ngưỡng thờ cúng tổ nghề của người Việt ở các làng nghề làm giấy dó ở Hà Nội và Bắc Ninh hiện nay.