Lịch sử hình thành và phát triển của Thiền phái Tào Động ở Đàng Ngoài

Abstract

Tào Động là một trong năm thiền phái ở Trung Quốc (Quy Ngưỡng, Lâm Tế, Tào Động, Vân Môn, Pháp Nhãn) có mạch nguồn từ Tào Khê do Lục Tổ Huệ Năng (638-713) khai sáng. Thiền phái Tào Động do Thiền sư Động Sơn Lương Giới (807-869) và đệ tử là Thiền sư Tào Sơn Bản Tịch (840-901) sáng lập. Thiền phái Tào Động được Thiền sư Thủy Nguyệt (1637-1704) tiếp thu rồi truyền vào Việt Nam vào thế kỷ XVII. Ông quê ở Thái Bình sang Trung Quốc tu học với Thiền sư Nhất Cú Tri Giáo – tổ đời thứ 35 thiền phái Tào Động Trung Quốc. Năm 1667, Thiền sư Thủy Nguyệt trở về trú tại chùa Tư Phúc (chùa Hun) ở núi Côn Sơn. Từ đây, Thiền sư Thủy Nguyệt thu nhận đệ tử và truyền thiền phái Tào Động đến các vùng xung quanh khiến cho thiền phái Tào Động phát triển rực rỡ ở Đàng Ngoài vào thế kỷ XVII-XVIII và có ảnh hưởng lớn đến Phật giáo Việt Nam thời kỳ này. Từ cách tiếp cận lịch sử tôn giáo, khảo cứu các tư liệu về thiền phái Tào Động và khảo sát thực địa tại một số địa bàn, bài viết làm rõ quá trình du nhập, những đặc điểm cơ bản cũng như ảnh hưởng xã hội của thiền phái Tào Động ở Đàng Ngoài.