Biến đổi trong thực hành thờ Thăng Long Tứ Trấn ở Hà Nội

Abstract

Từ hàng ngàn năm qua, những thực hành tín ngưỡng truyền thống là một trong những yếu tố nền tảng trong xây dựng đời sống văn hóa - xã hội của người dân Thăng Long - Hà Nội xưa và nay. Trong cuộc sống có nhiều biến động hiện nay, những thực hành ấy đang diễn ra như thế nào? Có những yếu tố nào được duy trì, tiếp nối, và đâu là những biến đổi có thể quan sát được? Có phải truyền thống đã mai một như nhiều người luôn lo ngại, hay thực sự truyền thống vẫn được bảo lưu, chỉ là biểu hiện trong những dạng thức mới mẻ hơn do kết quả của quá trình tái tạo truyền thống? Bài viết này, từ cách tiếp cận Tôn giáo học sẽ nhận diện và phân tích những biến đổi về thờ thần Thăng Long tứ trấn ở Hà Nội theo dòng lịch sử. Thăng Long tứ trấn là thuật ngữ chỉ bốn ngôi đền, quán, đình thờ các vị thần linh ở bốn hướng: Đông, Tây, Nam, Bắc của Thăng Long - Hà Nội: Đền Bạch Mã (hướng Đông, thuộc quận Hoàn Kiếm), đền Voi Phục Thủ Lệ (hướng Tây, thuộc quận Ba Đình), đền/đình Kim Liên (hướng Nam, thuộc quận Đống Đa), đền Quán Thánh (hướng Bắc, thuộc quận Ba Đình).