Tranh thờ, đám chay và thần linh của người Dao Quần chẹt

Abstract

Ở Việt Nam, người Dao Quần chẹt nói riêng và người Dao nói chung sở hữu một đời sống văn hóa tôn giáo nhiều sắc màu, lung linh và huyền bí. Lý do gì đã làm nên điều đó? Các nhà khoa học khẳng định rằng, chính đặc trưng tín ngưỡng đa thần và niềm tin “vạn vật hữu linh” của họ đã vẽ nên bức tranh huyền bí này. Đó là nơi đan xen của thế giới ảo và thực, là thế giới của “đông đúc” các thần linh: trên trời, dưới nước, dương gian và địa ngục,… Có thể có người sẽ thấy thế giới đó đầy phức tạp, rối rắm và khó phân biệt, nhưng nếu dựa theo chiều cạnh tôn giáo và dùng tư duy tộc người để nhìn nhận, chúng ta sẽ thấy đây là một thế giới có trật tự và logic chặt chẽ. Thế giới đó phần nào được thể hiện qua những bức tranh thờ. Bài viết được thực hiện trên cơ sở khảo cứu bộ tranh được người dân sử dụng trong lễ Đám chay (Cấp sắc) của người Dao Quần chẹt ở tỉnh Yên Bái. Bằng phương pháp mô tả kết hợp phân tích biểu tượng trong một không gian thiêng đặc thù, bài viết sẽ trình bày về thế giới tín ngưỡng đầy bí ẩn và cũng vô cùng hấp dẫn của tộc người Dao.