Nhận thức sinh thái vì môi trường bền vững: Tri thức bản địa trong quản lý cảnh quan ruộng bậc thang tại bản làng miền núi Kin Chu Phìn

Abstract

Hệ thống tri thức bản địa trong quản lý tài nguyên thiên nhiên có thể là chìa khóa thúc đẩy bền vững sinh thái và đa dạng văn hóa. Bài viết này phân tích ảnh hưởng của tri thức bản địa đến hệ thống cảnh quan ruộng bậc thang thông qua quản lý tài nguyên thiên nhiên tại bản Kin Chu Phìn, xã Nậm Pung, huyện Bát Xát, tỉnh Lào Cai. Dựa trên phương pháp phỏng vấn bán cấu trúc, kết hợp với khảo sát thực địa và lập mô hình không gian, kết quả cho thấy: 1) Tri thức bản địa được tạo ra và áp dụng vào sinh kế thông qua các kỹ thuật canh tác lúa nước truyền thống, bao gồm các kiến thức quản lý tài nguyên rừng, nguồn nước và đất nông nghiệp; 2) Tri thức bản địa đã định hình nên hệ thống ruộng bậc thang – tạo nên sự đa dạng về không gian cảnh quan; 3) Tri thức bản địa tiếp tục được kế thừa và phát huy cho thế hệ sau nhằm duy trì bền vững sinh thái và bản sắc văn hóa. Dựa trên cơ sở này, bài viết thảo luận về vai trò của tri thức bản địa trong quản lý tài nguyên thiên nhiên và đề xuất một số chính sách nhằm phát triển bền vững hệ thống cảnh quan nông nghiệp vùng cao.