Triết học Socrates hệ chuẩn của tư duy phê phán

Abstract

Nghiên cứu lịch sử triết học để gạn lọc, kế thừa và phát huy những giá trị tinh thần của nhân loại được các nhà triết học quá khứ thể hiện qua tác phẩm của mình đòi hỏi phải chú giải tư liệu lịch sử triết học từ lập trường nhận thức luận của nhà triết học đối với những vấn đề nhân sinh cốt tử của thời đại mình. Chủ nghĩa nguyên giáo (fondamentalisme) và chủ nghĩa phê phán (criticisme) biểu thị cách tập trung nhất lập trường như vậy về mặt nhận thức luận triết học. Tư duy phê phán (phản biện) và tư duy nguyên giáo (giáo điều, bảo thủ) là hai phong cách tư duy chủ yếu đã hình thành và thống trị trong lịch sử triết học nói riêng và lịch sử nhận thức phương Tây nói chung từ thời cổ đại cho tới nay, do đó chúng có thể được sử dụng làm chìa khóa để mở ra những “bí ẩn” của dòng chảy lịch sử triết học thế giới. Bài viết sẽ làm sáng tỏ thực chất của một trong hai lập trường như vậy - tư duy phê phán - thông qua tư duy phê phán của Socrates như hệ chuẩn của tư duy phê phán.