Phục dựng lễ ăn trâu của người Cor ở huyện Trà Bồng, tỉnh Quảng Ngãi: Nhìn từ quan điểm người trong cuộc và quyền văn hóa của các tộc người

Abstract

Dân tộc Cor hiện có khoảng 37.000 nhân khẩu, cư trú chủ yếu ở hai tỉnh Quảng Nam và Quảng Ngãi. Trong các thực hành văn hóa tâm linh của người Cor, lễ ăn trâu (xa ố kpiêu) được coi là lễ hội lớn nhất, phản ánh sinh động thế giới quan, nhân sinh quan truyền thống tộc người. Vì nhiều nguyên nhân, một thời gian dài sau ngày đất nước thống nhất, lễ ăn trâu bị ngưng trệ và có nguy cơ mai một. Sau năm 1986, cũng như phần lớn lễ hội truyền thống ở Việt Nam, lễ ăn trâu của người Cor được một số địa phương lên phương án phục dựng. Tuy nhiên, quá trình phục dựng lễ ăn trâu cũng đặt ra một số vấn đề cần phải giải quyết từ quan điểm người trong cuộc; Trong khi đó, sức ép của truyền thông và công chúng đối với tục hiến sinh đang ngày một tăng cao. Thực tế đó đòi hỏi các nhà khoa học cần có tiếng nói chính thức nhằm bảo vệ các giá trị văn hóa chân chính và quyền được biểu đạt văn hóa của các cộng đồng tộc người. Đó cũng là những vấn đề mà bài viết này hướng đến giải quyết thông qua nghiên cứu việc phục dựng lễ ăn trâu của người Cor ở huyện Trà Bông, tỉnh Quảng Ngãi.