"Tết xưa” - sự kiến tạo ký ức tập thể

Abstract

Bài nghiên cứu này xem xét truyền thông bao gồm các tác phẩm truyền hình hoài niệm “Tết xưa” - một thời điểm quan trọng trong đời sống của dân tộc Việt Nam - trong thời gian gần đây nhằm tìm ra một logic kiến tạo ký ức tập thể của đất nước. Thông qua việc đối chiếu những tác phẩm truyền hình này với cách đưa tin của báo giấy trước thời Đổi mới, nhóm tác giả nhận thấy rằng những hình ảnh về “Tết xưa” được tái hiện trên truyền hình thường tập trung vào hình ảnh Tết bao cấp ở Hà Nội với môtíp những người đứng tuổi ôn lại kỷ niệm cá nhân “khổ, thiếu thốn nhưng vẫn hạnh phúc”, từ đó làm lộ ra sự “lệch pha” với không gian chia vui tập thể của quá khứ. Sự không ăn khớp này dẫn tới những chất vấn về sự thay đổi ý niệm căn tính người Việt trước và sau Đổi mới, từ đó gợi ra thêm nhiều câu hỏi về sự chuyển dịch hệ hình Quốc gia - Dân tộc qua khoảng thời gian này.