Một số thay đổi về thờ cúng ở đình làng tại thành phố Hồ Chí Minh hiện đại (Nghiên cứu trường hợp đình Nam Chơn, quận 1)

Abstract

Trong thiết chế văn hóa xã hội truyền thông Việt Nam, đình là một trong những cơ sở tín ngưỡng đóng vai trò hàng đầu. Đình làng được xem như linh hồn của làng quê Việt Nam. Tùy theo tính chất mùa vụ mà các hoạt động tín ngưỡng tại đình cũng như các lễ hội được tổ chức với quy mô lớn nhỏ khác nhau nhưng gần như diễn ra quanh năm. Những nghi lễ trong lễ hội diễn ra ở đình có ý nghĩa quan trọng trong đời sống tinh thần của người dân trong vùng. Với lịch sử hơn 300 năm hình thành và phát triển, những lưu dân Việt đến Thành phố Hồ Chí Minh (Tp. HCM) đã từng bước khai hoang, lập làng và mang theo những phong tục tập quán từ nơi quê cha đất tổ đến vùng đất mới. Trải qua năm tháng, các ngôi đình tại Tp. HCM đã có nhiêu thay đổi, ngay cả chức năng và đối tượng thờ tự cũng có nhiều khác biệt so với đình làng Bắc Bộ và Trung Bộ. Những nét biển đổi này đã tạo cho hội đình ở Tp. HCM vừa có nét đặc biệt, vừa có điểm dung hợp tiêu biểu cho tính cách của người dân Nam Bộ, thể hiện xu hướng hiện đai hóa trong lễ hội cổ truvền của dân tộc. Trong bài viết này, tác giả tập trung nghiên cứu những thay đổi trong tín ngưỡng đình làng ở Thành phố Hồ Chí Minh nói chung, nghiên cứu trường hợp tại đình Nam Chơn nói riêng để thấy được những hoạt động tín ngưỡng thờ Thành hoàng trong một ngôi đình đô thị đương đại. Trục so sánh được chia thành hai giai đoạn: đình cổ truyền ở Sài Gòn - Gia Định (từ khi thành lập đến năm 1975) và đình đô thị đương đại (từ sau năm 1975 đến nay).