Quyền và trách nhiệm thu thập tài liệu, chứng cứ của Tòa án để bảo đảm tranh tụng trong tố tụng dân sự

Abstract

Đề tài luận văn trình bày lý luận chung về quyền và trách nhiệm thu thập tài liệu, chứng cứ của Tòa án theo Bộ luật Tố tụng dân sự năm 2015 và các văn bản quy định khác về quyền và trách nhiệm của Tòa án trong thu thập tài liệu, chứng cứ. Từ đó, chỉ ra được một số bất cập quy định về quyền và trách nhiệm thu thập tài liệu, chứng cứ của Tòa án và những kiến nghị nhằm hoàn thiện những quy định này. Luận văn có cấu cấu gồm ba chương: Chương 1: Khái quát về quyền và trách nhiệm thu thập tài liệu, chứng cứ của Tòa án để bảo đảm tranh tụng trong tố tụng dân sự. Chương 2: Quy định pháp luật về quyền và trách nhiệm thu thập tài liệu, chứng cứ của Tòa án để bảo đảm tranh tụng trong tố tụng dân sự. Chương 3: Thực tiễn áp dụng và phương hướng hoàn thiện quy định về quyền và trách nhiệm thu thập tài liệu, chứng cứ của Tòa án để bảo đảm tranh tụng trong tố tụng dân sự. Qua quá trình nghiên cứu luận văn tác giả có tìm ra được một số bất cập và đưa ra giải pháp. Một ví dụ điển hình. Bất cập trong quy định về quyền và trách nhiệm thu thập tài liệu, chứng cứ của Tòa án. Theo quy định của Bộ luật Tố tụng dân sự, nếu đương sự muốn yêu cầu Tòa án thực hiện việc thu thập tài liệu, chứng cứ thì trước hết đương sự phải tự mình tiến hành các biện pháp cần thiết thu thập, vì theo quy định nghĩa vụ cung cấp chứng cứ là của đương sự. Nếu đương sự đã áp dụng các biện pháp để thu thập nhưng vẫn không thể tự mình hoặc đương sự gặp khó khăn trong thu thập tài liệu, chứng cứ mà vẫn không thể thu thập được thì yêu càu Tòa án hỗ trợ. Vậy đương sự phải làm như thế nào để chứng minh được “trong trường hợp đương sự đã áp dụng các biện pháp cần thiết để thu thập tài liệu, chứng cứ mà vẫn không thể tự mình thu thập được” thì luật chưa có quy định rõ. Tác giả có đưa ra kiến nghị như sau: Chính phủ và Hội đồng thẩm phán Tóa án nhân dân có văn bản hướng dẫn cụ thể về các trường hợp vừa nêu trên, để bảo đảm đúng với trách nhiệm mà luật quy định cho Tòa án hỗ trợ đương sự trong việc thu thập tài liệu, chứng cứ một cách chính xác. Cần có văn bản quy định rõ, nếu đương sự cho rằng họ không thể tự thu thập được tài liệu, chứng cứ hay gặp khó khăn trong thu thập thì phải chứng minh được quá trình thu thập của họ như thế nào, ra sao Tòa án phải xem xét thật kỹ để tránh các trường hợp đương sự trông chờ vào Tòa án, không thực hiện nghĩa vụ của mình. Đây là nghĩa vụ của đương sự, pháp luật không có quy định rõ ràng thì nhiều đương sự sẽ ỷ lại Tòa án và dẫn đến có nhiều vụ việc sai xót chứng cứ, không thỏa được ý chí của đương sự hoặc có nhiều trường hợp Tòa án làm thay cho một trong các bên đương sự.