Khảo sát quá trình trích ly, thành phần hóa học và hoạt tính sinh học của tinh dầu thân rễ và lá Riềng nếp (Alpinia galanga (L.) Willd).

Abstract

Cây Riềng nếp (Alpinia galanga (L.) Willd) được thu hái tại tỉnh Sóc Trăng. Mẫu thô sau khi xử lý trải qua quá trình ly trích bằng phương pháp chưng cất lôi cuốn hơi nước để thu nhận tinh dầu. Thông qua phương pháp sắc ký khí ghép khối phổ đã khảo sát và so sánh được thành phần hóa học của tinh dầu trích ly từ thân rễ tươi (CRM), thân rễ được bảo quản quá 7 ngày (CRC) và lá (LR) của cây Riềng nếp. Thành phần tinh dầu từ thân rễ thu được có hàm lượng 1,8-cineole tương đối cao, mẫu CRC (80,84%) và CRM (89,63%). Thành phần tinh dầu lá bao gồm 30 cấu tử với các thành phần chính là các sesquiterpene chiếm hơn 70%. Khảo sát hoạt tính sinh học từ 2 mẫu tinh dầu CRC và CRM thông qua khả năng kháng vi sinh vật và nấm kiểm định, khả năng gây độc với ấu trùng tôm nước mặn Artemia salina, kết quả cho thấy CRC và CRM có hoạt tính kháng nấm yếu trên nấm Candida albican với giá trị IC50 ≥ 1024 µg/mL, riêng CRM có hoạt tính yếu trên Staphylococcus aureus với giá trị IC50 ≥ 1024 µg/mL, nhưng ngược lại 2 mẫu CRC và CRM mang hiệu quả mạnh gây độc tế bào trên ấu trùng Artemia salina với giá trị LC50 lần lượt là 1,541±1,403 và 6,951±1,41 µg/mL. Khảo sát điều kiện thu nhận tinh dầu tốt nhất trên mẫu thân rễ tươi, kết quả thu được cho thấy ở điều kiện chưng cất: kích thước nguyên liệu xay nhuyễn, tỉ lệ nguyên liệu/nước 1/2 (w/v), nồng độ muối NaCl 10% (w/v), thời gian ngâm muối NaCl 2 giờ, thời gian chưng cất là 180 phút. Bên cạnh, phần nước chưng cất tinh dầu từ các mẫu CRC, CRM và LR được kết hợp với vôi để khảo sát hoạt tính kháng nấm mốc sau khi trét lên tường ghi nhận kết quả sau 2 tháng, các phần tường được trét vôi khi pha cùng các nước chưng cất trên có khả năng ngăn nấm mốc phát triển.